Mr. Kofi Arnan ဥကၠဌ အျဖစ္တာဝန္ယူတဲ႕ ရခိုင္ျပည္နယ္
အႀကံေပးေကာ္မရွင္နဲ႕ ေတြ႕ဆံုဖို႕ ဖိတ္ႀကားခံရလို႕ ယခင္ Trader Hotel(ယခု Shangrila Hotel)ကို သြားခဲ႕ပါတယ္။
သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း။ဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္။ရိုက္တာ
သတင္းဌာနက ဦးေအာင္လွထြန္း။ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးအစိုးရအဖြဲ႕။
ရခိုင္တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေရးရာဝန္ႀကီး ဦးေဇာ္ေအးေမာင္နဲ႕ က်ြန္ေတာ္
တို႕ ေတြ႕ဆံုႀကတာျဖစ္ပါတယ္။
Mr. Kofi Arnan ဟာ ယဥ္ေက်းမႈသေဘာအရေျပာရရင္ အလြန္
ဧည့္ဝတ္ေက်ျပြန္သူလို႕ဆိုရပါမယ္။ျမန္မာျပည္က အရာရွိႀကီးမ်ားလို
အခန္းထဲမွာ ထိုင္ျပီး ဧည့္သည္အလာကို ေစာင့္တာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ အခန္း
ဝင္ေပါက္မွာ ကုိယ္တိုင္ထြက္ႀကိဳျပီး တစ္ဦးခ်င္းကို လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္
တယ္။ သူဦးေဆာင္ျပီး အခန္းထဲကို ေခၚေဆာင္ကာ ေနရာခ်ေပးတယ္။
အခန္းထဲမွာ ေနရာထိုင္ခင္းခ်ေပးျပီးမွ တစ္ဦးခ်င္း မိတ္ဆက္ႀကပါတယ္။
ပထမဦးဆံုး သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းက ရခိုင္ျပည္သို႕
အစၥလာမ္ဘာသာ အယူရွိသူမ်ား ေရာက္ရွိလာပံု။အဂၤလိပ္ေခတ္မွာ လယ္ကူလီအျဖစ္ဆင့္ေခၚရာက ရခိုင္ျပည္တြင္ အေျခစိုက္လာႀကပံု။
၁၉၄၂ ခုႏွစ္မွာ ဘူးသီးေတာင္-ေမာင္ေတာ ေဒသရွိ ရခိုင္ရပ္ရြာမ်ား
ကို ဖ်က္ဆီးျပီး ရခိုင္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားကို လူမ်ိဳးတုန္းသတ္ျဖတ္ခဲ႕
ပံု။ မူဂ်ာဟစ္ ေသာင္းက်န္းမႈ နဲ႕အတူ ရခိုင္ရပ္ရြာမ်ား ျပန္လည္မထူ
ေထာင္ႏိုင္ ေႏွာင့္ယွက္ခဲ႕ပံု။ ထိုအခ်ိန္က ဘဂၤလီမ်ား အေနျဖင့္ သူ
တို႕ကိုယ္သူ ရခိုင္မူဆလင္ဟုေခၚခဲ႕ႀကပံု။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံေရး
ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ သူတို႕ကိုယ္သူတို႕ ရိုဟင္ဂ်ာဟု ေခၚဆိုသံုးစြဲလာ
ႀကပံု။ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသည္မွာ ရခိုင္ျပည္သား(ရခိုင္သား)ဟု အဓိပၸာယ္
သက္ေရာက္၍ ရခိုင္သားတို႕၏ သမိုင္းကို ဘဂၤလီသမိုင္းအျဖစ္ လိမ္
လည္ပံုမွား ရိုက္လာ၍ ေဒသခံရခိုင္လူမ်ိဳးတို႕ လက္မခံႀကပံုကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္ရွင္းျပပါတယ္။
ဒုတိယတင္ျပရသူက က်ြန္ေတာ္ပါ။က်ြန္ေတာ္က Mr.Kofi Arnan
ကို Senior Lawyer ဆိုျပီးမိတ္ဆက္တယ္။ဒါေႀကာင့္ ဥပေဒအ
ေႀကာင္းေဆြးေႏြးတင္ျပတယ္။
ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ ကိုယ္ႏိုင္ငံနဲ႕ကိုက္ညီတဲ႕ Citizenship Law ဆိုတာ
ရွိတယ္။ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒဟာ Jus Sanguinis ကို အေျခခံ
တယ္။၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈဥပေဒကို အဂၤလိပ္လက္
ေအာက္မွာ ေရးဆြဲခဲ႕တာျဖစ္ျပီး လြတ္လပ္ေရးရတဲ႕ေန႕မွာ ျပဌာန္းခဲ႕
တယ္။တိုင္းရင္းသားဆိုတဲ႕ စကားရပ္ကို ခရစ္ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္မတိုင္ခင္က
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပင္ရင္းႏိုင္ငံအျဖစ္ေနထိုင္ခဲ႕ႀကတဲ႕ကခ်င္။ကယား။ကရင္
ခ်င္း။ျမန္မာ။မြန္။ရခိုင္။ရွမ္းကို ေခၚတယ္။၁၉၄၈ခုႏွစ္ျမန္မာႏိုင္ငံသား
ျဖစ္မႈဥပေဒအရ ထုတ္ေပးခဲ႕တဲ႕ ႏိုင္ငံသားလက္မွတ္ကိုင္ေဆာင္သူ
ႏိုင္ငံသားျပဳလက္မွတ္ကိုင္ေဆာင္သူေတြရွိခဲ႕တယ္။
၁၉၄၉ခုႏွစ္မွာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းေနထိုင္သူမ်ားအက္ဥ
ပေဒ/၁၉၅၁ ခုႏွစ္ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းေနထိုင္သူမ်ားနည္းဥပေဒတို႕အရ
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ေနထိုင္္သူအားလံုးကို ႏိုင္ငံျခားသား/ျမန္မာႏိုင္သား
လက္မွတ္ထုတ္ေပးခဲ႕တယ္။ဒါေပမဲ႕ ဒီလက္မွတ္ကိုင္ေဆာင္ရံုျဖင့္ ျမန္
မာႏိုင္ငံသားျဖစ္ေႀကာင္း သက္ေသခံခ်က္ အလ်ဥ္းမရွိေစရလို႕ ျပဌာန္း
ထားတယ္။
၁၉၈၂ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒမွာလည္း ခရစ္ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္ မတိုင္မီ
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ပင္ရင္းႏိုင္ငံအျဖစ္ေနထိုင္ခဲ႕ႀကတဲ႕ ကခ်င္။ကယား။
ကရင္။ခ်င္း။ဗမာ။မြန္။ရခိုင္။ရွမ္းစတဲ႕ မ်ိဳးႏြယ္စုေတြဟာ တိုင္းရင္းသား
ေတြျဖစ္တယ္။
၁၉၄၈ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈဥပေဒမွာ ဗမာတိုင္းရင္းသားအမည္
ကို ျမန္မာဆိုျပီးေဖၚျပထားတယ္။၁၉၈၂ ခုႏွစ္ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအ
မည္ကို ဗမာလို႕ေဖၚျပထားတယ္။ဒါေႀကာင့္ ဗမာ=ျမန္မာျဖစ္တယ္။
ဒီေခတ္မွာ အုပ္စိုးသူေတြက ဗမာကို ေခၚတဲ႕ျမန္မာကို ႏိုင္ငံေရး ရည္
ရြယ္ခ်က္နဲ႕ ျမန္မာ= တိုင္းရင္းသား(၁၃၅ မ်ိဳး) ေျပာဆိုေနႀတယ္။
ဥပေဒႏွစ္ခုကို ႏႈိင္းယွဥ္ဖတ္ရႈရင္ ဗမာ=ျမန္မာ ဆိုတာရွင္းေနတယ္။
ဒီအေႀကာင္းရွင္းျပရတာက ႏိုင္ငံေရးရည္ရြယ္နဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထား
တဲ႕ ျမန္မာကို အသံုးခ်ျပီး တိုင္းရင္းသားဆိုတဲ႕ အဓိပၸာယ္ကို တလြဲ
ေကာက္ယူအသံုးခ်လာႏိုင္လို႕ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၈၂ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒအရ တိုင္းရင္းသားေတြဟာ ေမြး
ရာပါႏိုင္ငံသား(birth of citizen)ျဖစ္တယ္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ျမန္မာ
ႏိုင္ငံသားျဖစ္မႈအက္ဥပေဒအရ ျမန္မာႏိုင္ငံသားလက္မွတ္ရျပီးသူ
ေတြဟာ ႏိုင္ငံသားေတြျဖစ္တယ္။
၁၉၄၉/၁၉၅၁ ခုႏွစ္ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းေနထိုင္သူမ်ားအက္ဥပေဒ/
နည္းဥပေဒတို႕အရ ထုတ္ေပးတဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံသားလက္မွတ္ကိုင္
ေဆာင္သူမ်ားဟာ အလိုအေလ်ာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားမျဖစ္ပါ။
၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒအရ တိုင္းရင္းသားျဖစ္ေစ။တိုင္း
ရင္းသားမဟုတ္သူျဖစ္ေစ ႏိုင္ငံသားလက္မွတ္ကိုင္ေဆာင္ခြင့္အတြက္
ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ လဝကမွာ ေလ်ွာက္ထားရတယ္။ႏိုင္ငံသား
ဥပေဒအရ ေမြးစာရင္း။ေသစာရင္းကို မွတ္တမ္းတင္ထားရတယ္။
အသက္ ၁၀ ႏွစ္ျပည့္ရင္ ၁၀ ႏွစ္ျပည့္ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကဒ္ျပား
၁၈ ႏွစ္ျပည့္ရင္ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္ ႏိုင္ငံသား စိစစ္ေရးကဒ္ျပား လွဲလွယ္ရ
တယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ေနထိုင္ႀကတဲ႕ ဘဂၤလီေတြဟာ သန္းေခါင္စာရင္း
အေကာက္မခံျခင္း။၁၉၈၂ ႏွစ္ျမန္မာ ႏိုင္ငံသားဥပေဒႏွင့္အညီ ဧည့္ႏိုင္ငံ
သား/ ႏိုင္ငံသားျပဳလက္မွတ္ ကိုင္ေဆာင္ခြင့္အတြက္ ေလ်ွာက္ထားႀက
ရမွာ ျဖစ္ေပမဲ႕ သူတို႕ကိုယ္သူတို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံတိုင္းရင္းသား ျဖစ္ေလ
ဟန္ ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ကို ခံယူကာ တိုင္းရင္းသားအခြင့္အေရးေတာင္း
ဆိုေနတာဟာ ရခိုင္-ဘဂၤလီ ပဋိပကၡကို ႀကီးထြားေစႏိုင္ပါတယ္။
ဒါကို ေကာ္မရွင္က သေဘာေပါက္နားလည္ဖို႕လိုပါတယ္။အထူးသျဖင့္
ဘၤလီေတြဟာ ရိုဟင္ဂ်ာလို႕ ေခၚဆိုသံုးႏႈန္းျခင္းကို သတိထားေရွာင္
ရွားဖို႕ အႀကံျပဳတင္ျပခဲ႕ပါတယ္။
Mr. Kofi Arnan က Question shooting လုပ္ရာ
မွာ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒအရ ႏိုင္ငံျဖစ္ထားတဲ႕ ဘဂၤလီ
အေရအတြက္ကို သိသလား။ရခိုင္ျပည္နယ္က ဘဂၤလီ ၁ သန္းမွာ
ခိုးဝင္သူ/တရားဝင္ေနထိုင္ခဲ႕သူ ရာခိုင္ႏႈန္းကို ေမးတယ္။
ျမန္မာျပည္မ(proper burma) ဖက္ကိုေရာက္ေနတဲ႕ ဘဂၤလီ
အားလံုးဟာ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကဒ္ျပား ကိုင္ေဆာင္ထားႀကတယ္။
ဥပမာအားျဖင့္ ပါလီမန္အမတ္ေဟာင္း Shwe Maung ဟာ ဘဂၤ
လီ စစ္စစ္ျဖစ္ေပမဲ႕ ႏိုင္ငံသားစိစစ္ေရးကဒ္ျပားကိုင္ထားတယ္။ႏိုင္ငံ
သားစိစစ္ေရးကဒ္ျပားကိုင္ေဆာင္ထားသူ ဘဂၤလီအေရအတြက္ကို
လဝကရ႔ံုးမွာ စာရင္းရႏိုင္တယ္လို႕ ျပန္ေျဖခဲ႕တယ္။ရခိုင္ျပည္နယ္
မွာ ရွိတဲ႕ ဘဂၤလီ ၁ သန္းေက်ာ္အနက္ ၈၀%ဟာ ခိုးဝင္သူျဖစ္ျပီး ၂၀%
ဟာ တရားဝင္ေနထိုင္ခဲ႕သူျဖစ္တယ္လို႕ သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာ
ေအးခ်မ္းက လန္ဒန္ျပတိုက္က အေထာက္အထားနဲ႕ ကိုးကားေျဖဆို
ေပးတယ္။
တတိယတင္ျပသူက ဦးထြန္းေအာင္ေက်ာ္ပါ။သူက ေျမာက္ဦးျမိဳ႕နယ္
ကြ်ဲတဲရြာဇာတိျဖစ္ျပီး ငယ္စဥ္က လယ္ယာလုပ္ကိုင္ခဲ႕တယ္။သူတို႕
ရြာအနီးပတ္ဝန္းက်င္မွာ အစၥဘာမ္ဘာသာကိုးကြယ္သူ ကုလားေတြရွိ
တယ္။ကုလားေတြကို ရခိုင္ေတြက စပါးရိတ္သမား။ေျမတူးသမားအျဖစ္
ဌာရမ္းလုပ္ကိုင္ႀကတယ္။က်ြဲတဲရြာ အလကမွာ ကုလားေက်ာင္းသားေတြ
သူတို႕နဲ႕အတူ စာသင္ခဲ႕ႀကတယ္။ခြဲျခားဆက္ဆံျခင္း မရွိခဲ႕ႀကဘူး။
ထိုအခ်ိန္က သူတို႕ဟာ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတဲ႕ အေခၚအေဝၚကို ဘယ္သူမွ
မႀကားဖူးႀကဘူး။ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြရဲ႕ ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္
မႈကို နားေယာင္ျပီး ရိုဟင္ဂ်ာအမည္ခံယူလာႀကရာက ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြနဲ႕
ဆက္ဆံေရးက်ဲလာႀကတယ္။
UN/OIC အဖြဲ႕ေတြက ကုလားေတြကို ေထာက္ပံ႕ေပးတယ္။
ေဒသခံရခိုင္ေတြကိုလွစ္လ်ဴရႈထားတယ္။ေဒသခံရခိုင္ေတြဟာ အလုပ္
အကိုင္ရွားပါးမႈ။စားဝတ္ေနေရးခက္ခဲမႈေႀကာင့္ ေနရပ္စြန္႕ခြာ ေရႊ႕ေျပာင္း
ေနႀကရတယ္။လင္ယူသားေမြးအရြယ္ရွိတဲ႕ ရခိုင္လူငယ္အားလံုး ေဒသ
မွာ မရွိႀကေတာ့လို႕ကေလးေမြးဖြားႏႈန္း မရွိသေလာက္ ျဖစ္သြားတယ္။
ဘဂၤလီေတြက UN/OIC အေထာက္အပံ႕နဲ႕ မိန္းမ ၄ ေယာက္ယူ
ျပီး အထိန္းအခ်ပ္ ကင္းမဲ႕စြာ ေမြးဖြားေနႀကတယ္။
ေနာင္ အႏွစ္ ၂၀ အႀကာမွာ ဘဂၤလီ ၄ သန္း ရခိုင္ ၁ သန္း။ေနာင္ အႏွစ္
၄၀မွာ ဘဂၤလီ ၁၀ သန္း ရခိင္ ၁ သန္းေအာက္ျဖစ္လာျပီး Gemo-
graphy အရ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားစြာ ျဖစ္သြားမယ္။ရခိုင္ေျမကို ရခိုင္တို႕
လက္လႊတ္ဆံုးရႈံးရမဲ႕အေရး ေခါင္းေလာင္းထိုးေနျပီ။
အုပ္စိုးသူ ဗမာ(ဗဟို) အစိုးရအဆက္ဆက္ဟာ ရခိုင္အေရးကို လွစ္
လ်ဴရႈထားတယ္။ဘဂၤလီေတြကို ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲမွာ ပိတ္ေလွာင္ထား
တယ္။ရခိုင္ျပည္နယ္က ဘဂၤလီတစ္ဦးဟာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ေနသ
ေရြ႕ဘာမွ ျပသနာ မရွိေပမဲ႕ ဗမာျပည္မကို ေရာပ္လာတာနဲ႕ ခိုးဝင္သူ
ျဖစ္သြားတယ္။
ရခိုင္ေတြရဲ႕ဘဝဟာ နယ္ေျမ။လူမ်ိဳးပါ လက္လႊတ္ဆုးံရႈံးရမဲ႕ အေျခအ
ေနက်ေရာက္ေနပါတယ္။ေကာ္မရွင္အေနနဲ႕ OIC/ UN တို႕ရဲ႕ အကူ
အညီနဲ႕ ဘဂၤလီဖက္ကို ဘက္မလိုက္ဖို႕ ေဒသခံရခိုင္ေတြ ႀကံဳေတြ႕
ေနရတဲ႕ ပကတိအေျခအေနကို စာနာနားလည္ဖို႕ တင္ျပခဲ႕ပါတယ္။
ြ
(ဆက္ရန္)
Credit:
